ThuốcVN.Blogspot.com

Lương y Vũ Quốc Trung



Mỗi mùa xuân đến, mọi người chúc nhau mạnh khỏe, sống lâu. Để cho mạnh khỏe sống lâu nhân sâm được coi là thần dược giúp cho con người cường tráng, trường thọ. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về loại thần dược rất gần gũi và còn nhiều bí ẩn này.

Nhận dạng vị "thần dược" nhân sâm



Nhìn thoáng qua, phần rễ của củ sâm trông tựa hình người nên người ta gọi là nhân sâm, có tên khoa học là Panax ginseng C.A.Mey. Trên thế giới có gần 70 chi với 850 loài sâm. Riêng chi Panax L. có hơn 10 loài. Ở Việt Nam có 21 chi với 96 loài. Nhân sâm được gọi với nhiều tên khác nhau như thần thảo, thổ tinh, địa tinh... dù với tên gì thì đều nói lên sự quý hiếm của giá trị nhân sâm.

Về vị trí của nhân sâm có nhiều tài liệu từ cổ đến nay còn chưa thống nhất, nhưng nói chung đều nhất trí: nhâm sâm có vị ngọt hơi đắng và có mùi thơm đặc trưng, vào các kinh tì, tế, tâm có tác dụng đại bổ nguyên khí, phục mạch cố thoát, sinh tân, an thần, bổ tì, ích phế. Sách Bản kinh ghi nhận nhân sâm bổ ngũ tạng, an thần kinh chỉ kinh quý, trừ tà khí, minh mục, khai tâm ích chí và coi nhân sâm như là "vua" của các vị thuốc bổ.

Do cách bào chế khác nhau nên vị khí của nhân sâm khác nhau. Khi được làm chín kỹ gọi là hồng sâm có khí ôn. Khi sâm còn tươi sống, có khí hàn lương, bởi vậy cách sử dụng sâm cũng "thiên biến vạn hóa". Hải Thượng Lãn Ông dùng sâm chín có tính ôn để bổ dương khí, dùng sâm sống có tính hàn để bổ âm.

Trong số 10 loài chi nhân sâm (Panax L.) có trên thế giới, ở Việt Nam có 3 loài mọc tự nhiên và 1 loài nhập về trồng. Sâm Việt Nam là loại sâm được phát hiện sau cùng nhất (1973), cho đến năm 1985 nó mới được công bố. Loại sâm này được phát hiện duy nhất ở vùng núi Ngọc Linh thuộc hai tỉnh Quảng Nam và Kontum nên gọi là sâm Ngọc Linh. Ngọc Linh là ngọn núi cao thứ 2 ở Việt Nam, đỉnh cao nhất là Ngọc Linh có độ cao 2.598m so với mực nước biển.

Sâm Ngọc Linh là dược liệu quý hiếm, có tác dụng kích thích hoạt động, tăng trí nhớ, tăng thể lực, giúp phục hồi các chức năng tạng phủ, làm tăng sức đề kháng, khả năng miễn dịch, tăng sự thích nghi của cơ thể với các yếu tố độc hại của môi trường.

Khả năng chống ung thư của nhân sâm

Ung thư với đặc điểm là tế bào ung thư tăng trưởng rất nhanh, xâm lấn và di căn ra khắp cơ thể. Các kết quả nghiên cứu khoa học cho thấy các tế bào ung thư sau khi được xử lý bằng Rh2 của hồng sâm thì sức sinh trưởng giảm đi rõ rệt. Tức là tính chất của Rh2 có thể ức chế tế bào ung thư phát triển hay giết chết chúng, làm cho diện tích tổ chức khối u ung thư được thu nhỏ hay biến mất. Do vậy có thể phối hợp với liệu pháp phẫu thuật, xạ trị, hóa trị để diệt tế bào ung thư. Rh2 làm tăng bạch cầu và nâng cao khả năng miễn dịch.

Ginsinosid Rh2 là một thành phần đặc biệt trong hồng sâm, chỉ có hàm lượng 1/100.000 có nghĩa là từ 100 tấn hồng sâm chỉ thu hồi được 1kg Rh2.

Nhân sâm có tác dụng tạo máu

Nhân sâm rất hiệu nghiệm trong việc cải thiện thể chất khi bị suy nhược, tạo nên thể lực cường tráng đối với người già và người sau cơn bệnh bị suy nhược.

Các kết quả nghiên cứu lâm sàng cho thấy nhiều phụ nữ, người già thiếu máu khi sử dụng các bài thuốc cổ truyền học bổ sung chất sắt không đạt hiệu quả, nhưng dùng nhân sâm thì tình trạng thiếu máu được cải thiện rõ rệt. Nhân sâm có tác dụng rõ rệt trong việc tăng số lượng hồng cầu và huyết sắc tố (hemoglobin). Nhân sâm không những làm tăng hồng cầu và huyết sắc tố mà còn tăng cả bạch cầu và tiểu cầu.

Bạch cầu và tiểu cầu tăng làm cho sức đề kháng cũng như phòng ngừa bệnh tật tốt hơn. Người tuy không mắc bệnh gì nhưng bị chứng thiếu máu sử dụng nhân sâm thì cũng rất tốt.

Nhân sâm được coi là thuốc cường tinh

Nghĩa là làm cho hiện trạng dinh dưỡng toàn thân được đầy đủ, hoạt huyết, chức năng tinh hoàn được nâng cao, khắc phục được tình trạng liệt dương, di tinh, không xuất tinh. Tuy nhiên, có một số người kỳ vọng lại dùng nhân sâm sẽ có hiệu quả như là một thứ thuốc kích dục. Thực ra nhân sâm không có tác dụng đó. Tác dụng cường tinh của nhân sâm là do các hoạt chất trong nhân sâm làm tăng cường sự bài tiết các hormon.

Nhân sâm phòng ngừa nhiều loại bệnh tật

Đặc điểm độc đáo của nhân sâm là có tác dụng phòng ngừa bệnh tật. Huyết khối (thrombin) là cục máu đông do nhiều nguyên nhân gây ra. Nhân sâm có tác dụng phòng ngừa huyết khối rất tốt.

Hãy cẩn trọng khi dùng nhân sâm

Nhân sâm là "thần dược", chữa được bách bệnh nhưng khi dùng phải cẩn trọng, nếu không nhân sâm sẽ trở thành "độc dược", thậm chí có thể làm chết người. Chả vậy mà người xưa có dặn: "Phúc thống, phục nhân sâm tắc tử" (Người đau bụng cho uống nhân sâm có thể chết).

Khi dùng nhân sâm cần lưu ý:

- Người có bệnh thực nhiệt và thấp nhiệt không nên dùng.

- Khi dùng nhân sâm phải bỏ phần hư đi vì nó dễ gây nôn mửa.

- Không dùng đồ sắt để cắt, nấu nhân sâm.

- Suyễn khạc ho do khí ủng trệ, đờm thực nhiều không dung.

- Các chứng đau do thực (đau bụng cứng, sờ vào đau thêm) không dùng.

- Khi phối hợp với các vị khác phải tránh dùng với lê lô (tương phản là phản lại nhau), ngũ linh chi (tương úy tức là sợ nhau), bồ kết (tương ố tức là ghét nhau) sẽ có hại.

Nhân sâm.